Het erfrecht in een modern kleedje

Dat het erfrecht niet meer aan deze tijd aangepast was, hoeft u niet te verbazen: de basisbeginselen werden vastgelegd in de Code Napoleon. Ondertussen is de samenleving veranderd (nieuw samengestelde gezinnen, andere samenlevingsvormen, …) en kon een update van het erfrecht niet achter blijven. We vatten de belangrijkste wijzigingen voor u samen.
 

Erfrechtelijke reserve wordt kleiner

Een nalatenschap bestaat uit twee delen: de reserve en het beschikbaar deel. Kinderen hebben sowieso recht op hun ‘reserve’, het minimumgedeelte dat ze volgens de wet moeten krijgen. De erflater kan enkel vrij beslissen wat hij doet met het ‘beschikbaar deel’. Een voorbeeld: iemand met 2 kinderen kon in het oude erfrecht slechts 1/3 aan zijn nieuwe vriendin nalaten. Had hij 3 kinderen of meer, dan kon hij slechts over 1/4 vrij beslissen aan wie dit na te laten.

Het nieuwe erfrecht herleidt vanaf 1/09/2018 de reserve van de afstammelingen tot 1/2, ongeacht hoeveel kinderen er zijn. Dit betekent in ons voorbeeld dat hij altijd 1/2 kan nalaten aan zijn ongehuwde partner. Deze wijziging biedt ons dus meer vrijheid in de verdeling van de nalatenschap…
 

Waardering gedane schenkingen gebeurt eerlijker

De reserve wordt berekent op de ‘fictieve massa’: de nalatenschap plus de nog tijdens leven gedane schenkingen. Logisch, anders kan iemand tijdens leven alles al geschonken krijgen, zodat er niets meer over is van de nalatenschap. De waardering van die schenkingen gebeurt in het oude erfrecht op datum van overlijden, wat wel eens tot gekke situaties kon leiden. Bijvoorbeeld: zoon krijgt 100.000 Euro geschonken, dochter krijgt op hetzelfde moment een stuk grond van 100.000 Euro cadeau, dat ze verkoopt voor dat bedrag. Beiden hebben dus evenveel gekregen. Bij overlijden wordt de fictieve massa berekent: de zoon kreeg 100.000 Euro, de waarde van de grond is op dat moment gestegen tot 150.000 Euro. Juridisch gezien heeft de dochter dus 50.000 Euro meer gekregen, ook al is dat absoluut niet het geval (en is ze zelfs geen eigenaar meer).

In het nieuwe erfrecht gaat men waarderen op het moment van de schenking en die waarde indexeren tot op moment van overlijden. In ons voorbeeld kregen de kinderen evenveel en door de indexatie blijft dit ook evenveel op datum van overlijden. Voortaan kan het dus van belang zijn om een juiste waarde op te nemen bij schenkingen!
 

Erfovereenkomsten

Voortaan laat de nieuwe wetgeving het ook toe om tijdens leven overeenkomsten te maken met de familie over een toekomstige nalatenschap. In overleg kan bijvoorbeeld beslist worden bepaalde schenkingen gelijk te stellen of niet mee te tellen in de nalatenschap. Op die manier kan de reserve als het ware uitgebreid worden. Een voorbeeld: zoon krijgt een dure opleiding in het buitenland, dochter krijgt een geldsom. De geldsom telt mee als schenking en zit al in haar erfdeel, de opleiding telt niet als schenking en telt dus ook niet mee als erfdeel. In een erfovereenkomst kan beslist worden dat beide gelijk zijn en niet tot de nalatenschap behoren.
 

Een erfovereenkomst biedt extra planningsmogelijkheden en kan voor heel wat gemoedsrust zorgen. Vanaf 1/09/2018 kan een dergelijk bindend akkoord opgemaakt worden.
 

Successieplanning blijft belangrijk

Het erfrecht regelt wie wat (hoeveel) kan krijgen en de vernieuwde wetgeving geeft ons meer vrijheid en mogelijkheden, maar daar stopt de successieplanning niet, er dient ook rekening gehouden te worden met de erfbelasting! Tijdig actie ondernemen is dus belangrijk, want niemand ziet de fiscus graag gaan lopen met uw door hard werken opgebouwd vermogen. Het Accountantskantoor kan u hierin begeleiden.